HET LEVEN VAN PRINS SIDDHARTHA
Historie:
Het Boeddhisme is ongeveer 2500 jaar geleden ontstaan, Boeddha werd in ± 560 vC geboren als zoon van Shuddhodana, koning van de Sakya’s. Zijn naam was niet Boeddha maar Siddhartha, Boeddha is een titel en betekent ongeveer “de verlichte of ontwaakte”. (Dit kom je bij veel religieuze personen tegen, Jezus heeft als titel “Christus”, wat de door God gezalfde betekent.) Historisch gezien zit zijn levensverhaal vol legendes en wonderlijke gebeurtenissen die van Siddhartha een bijzonder persoon maken. Elke persoonsverheerlijking is een obstakel op je pad. We gaan alleen in op redelijk verklaarbare feiten.
Inhoudelijk:
Pas als hij 29 jaar is, reeds getrouwd en een zoon heeft, wordt hij geconfronteerd met ouderdom, ziekte en dood. De indruk die dit in zijn leven achterlaat, zou nu als een depressie bestempeld worden. Zijn verwarring wordt compleet door de ontmoeting met de asceet. Immers, zelfs zijn vader met al zijn politieke macht als vorst, krijgt het niet voor elkaar de problemen van de mensen op te lossen, en ook zijn vader zelf is niet echt gelukkig. Siddhartha voelt vagelijk aan dat de asceet de problemen probeert aan te pakken bij de wortel, en dát wil Siddhartha ook. Hij ziet zich voor de keus gesteld, of zijn luxe leven als prins voortzetten, of een leven als asceet gaan leiden. Uiteindelijk kiest hij voor het laatste en sluit hij zich aan bij vijf in het bos levende asceten. Na verscheidene jaren van hardnekkige ascese merkt hij dat deze manier de dood tot gevolg zal hebben en niet tot een oplossing leidt. Hij wast zich en neemt voedsel tot zich, vanaf dat moment is hij voor zijn medebroeders een afvallige. Gewetenswroeging over zijn bad en eten doet hem besluiten onder een boom te gaan zitten en niet op te staan voor zich een werkelijke oplossing aangediend heeft. Hij wordt in een tweestrijd tussen begeerte, hartstocht, plezier en het verlangen een oplossing te vinden heen en weer geslingerd. Zijn enige basis en houvast waar hij vertrouwen uit put is zijn meditatie. Uiteindelijk ziet hij de oorzaak van zijn lijden en daarmee het lijden van alle wezens in het universum. Zijn ogen openen zich en de gewaarwording “Satori” (verlichting) valt hem ten deel. Dit inzicht drukt hij uit in een sutra, direct vanuit het van het hart.
Menige bestaan heb ik doorlopen.
Zoekende, maar zonder resultaat,
Naar dat wat zich in mijn macht hield,
En smartelijke wedergeboortes veroorzaakt.
Architect, je bent ontdekt,
Geen huis zul je meer bouwen,
Al je ribben zijn gebroken,
De dekkende spits heeft los gelaten,
De geest is los geworden,
De gulzigheid is tot een einde gekomen.
En met zijn rechterhand de grond aanrakend roept hij de aarde op als zijn getuigen.
De ervaring die dit inzicht veroorzaakt, resulteert in een drievoudig weten.
1.Hij kent alle wezens die als gevolg van reïncarnatie in leed over de aarde ronddolen (Hij herkent zich in elk ander wezen)
2. Hij doorziet dat uit onwetendheid het lijden ontstaat, door de veronderstelling dat men het leven meester is.
3. Hij ziet rechtstreeks een uitweg die een eind aan alle lijden maakt.
Dit drievoudig weten levert meer problemen dan oplossingen voor hem op. Als hij zichzelf herkent in alle levende wezens, hoe zou hij dan vrede van geest kunnen vinden zolang er nog maar een wezen in onwetendheid rond doolt? Er blijft hem niets ander over dan een leer te ontwikkelen die de mens inzicht geeft in zijn bestaan.
Het fundament voor deze Boeddhistische leer legt hij vast in ‘de vier edele waarheden.’ De vierde waarheid of stelling verwijst naar een trainingsmethode die leidt naar de verlichting..
Deze trainingsmethode wordt door hem het achtvoudige pad genoemd.
HET DRIEVOUDIG WETEN
1. Hij kent alle wezens die als gevolg van reïncarnatie in leed over de aarde ronddolen.
2. Hij doorziet dat uit onwetendheid lijden ontstaat door de gehechtheid aan het bestaan.
3. Hij ziet rechtstreeks een uitweg die een eind aan alle lijden maakt
Het drievoudig weten.
1. Hij kent alle wezens die als gevolg van reïncarnatie in leed over de aarde ronddolen.
Deze eerste regel van het drievoudig weten komt neer op een ervaring waardoor je gewaar wordt dat je alles al weet en doorgrond hebt, je zou dit alwetendheid kunnen noemen.
De barrière die deze ervaring in de weg staat is een constructie van diep verankerde gehechtheden en vooroordelen, die op hun beurt haat, afgunst en jalousie veroorzaken.
Door de veronderstelling dat men losstaat van de rest van de wereld (Daar niet mee verbonden maar daar tegenover staat).
Als gevolg hiervan is men onderhevig aan de kringloop van geboorte en dood.
Door het verlangen zo te willen leven ontstaat telkens weer een nieuwe wereld die de dood in zich herbergt.
2. Hij doorziet dat uit onwetendheid lijden ontstaat door de gehechtheid aan het bestaan.
Niet wetend dat leven de voorwaarde voor lijden en uiteindelijk dood is kiest de mens telkens weer voor een nieuwe geboorte en een leven in pijn en verdriet. Maar het kiezen voor leven is min of meer relatief, er speelt een grote mate van verslaving aan (het) leven mee.
De eerste stap naar bevrijding van verslaving is de realisatie dat men verslaafd is.
3. Hij ziet rechtstreeks een uitweg die een eind aan alle lijden maakt
Als je de eerste twee regels werkelijk doorgrondt, dan is de uitweg helder en vanzelfsprekend.
De realisatie van dit drievoudig weten brengt een levensgroot probleem met zich mee.
Het letterlijk zien van alle wezens in pijn, die als muizen in een tredmolen incarnatie na incarnatie blijven ronddolen. Dit belet je om werkelijke gemoedsrust of vrede van geest te hebben.
Zolang er nog één wezen in het totale universum lijdt, lijdt elke Boeddha. Dit leed wordt Boeddhaleed genoemd.
Er blijft niets anders over dan de Boddhisatva-gelofte te doen.
Bodhisatva:
Bodhi = licht of verlichting: Directe gewaarwording van de waarheid met ontwaakt mededogen.
Satva = wezen of essentie
Shiguseigan mon (Boddhisatva gelofte)
SHIGUSEIGAN SUTRA
Een moderne vertaling :
Hoe ontelbaar alle wezens ook zijn,
Ik beloof ze allemaal te redden.
Hoe onuitputtelijk mijn zinsbegoochelingen ook zijn,
Ik beloof ze allemaal te doven.
Hoe onmetelijk de Dharma leerstof ook is,
Ik beloof de gehele Dharma meester te worden.
Hoe oneindig het Boeddhapad ook is,
Ik beloof het te volgen.
Hieruit voortvloeiend verwerpt Boeddha verschillende Hindoeïstische geboden en verboden, onder anderen het kastensysteem en het begrip Atman (Onveranderlijke kern of oorsprong).
Dit moment is de oprichting van de Boeddhistische school.
Naar aanleiding van het drievoudig weten formuleert Boeddha de vier edele waarheden.
DE VIER EDELE WAARHEDEN
1. Dukkha : Leven bestaat uit lijden.
2. Tanha : De wens om te leven is de oorzaak van ons lijden.
3. Nirodha : Deze wens opheffen doet het lijden verdwijnen.
4. Arya-magga: Het achtvoudige pad leid naar deze opheffing.
1. DUKKHA
Leven bestaat uit lijden, zoals de zee uit water bestaat, zo bestaat leven uit lijden.
Het kenmerk van leven is dualiteit: dag – nacht, hoog – laag, zwart – wit plezier en verdriet.
De mens heeft altijd een voorkeur voor: gezondheid in plaats van ziekte, geluk in plaats van ongeluk, enz. En omdat we geen zeggenschap in deze voorkeuren hebben leiden we als we ze ontberen.
2. TANHA
Het niet accepteren van de dood en de wens om altijd maar door te willen leven is de bron van alle lijden, zolang die wens gecombineerd wordt met het standpunt dat we een onafhankelijk wezen zijn, dat we het middelpunt zijn waar de wereld om draait, en dat de wereld er is om gebruikt te worden ten behoeve van ons. Als wezen dat zich los denkt van al het andere, ben je ook bang voor de dood en die is de moeder van alle andere angsten en vormen van lijden.
Op een oppervlakkiger niveau is TANHA de gewoonte achter alle eigen wensen aan te jagen en vooral dat het nooit genoeg is.
De eeuwige angst voor de dood is de lijdenssmet op ons leven. In elk Zenklooster wordt na de avondmeditatie als laatste sutra de Hansutra gereciteerd.
Iedereen die het pad beoefent, luister;
Geboorte en dood zijn de enige zaken die van belang zijn.
Niets is eeuwigdurend. Tijd verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Word wakker, wijd je aan je training en verspil je tijd niet.
Nog duidelijker word dit verwoord in de Vuurpreek van Boeddha
De Vuurpreek
O monniken, alle verschijningsvormen staan in brand. Het oog staat in brand door de verschijningsvormen die het ontvangt Het bewustzijn wat het oog veroorzaakt en de sensatie die het oog overbrengt, plezierig, onplezierig, welke indruk dan ook, de oorzaak hiervan is onze hartstocht voor het zien. (Kijken)
Wat is de bron van dit vuur? Het voedt zich met onze passie voor hartstocht. Hartstocht voor brandende haat en verdwazende genegenheid. Geboorte, ouderdom, dood, leed, geweeklaag, ellende, verdriet, en wanhoop, zijn allemaal uitingen van het vuur wat via onze ogen binnen komt.
Op dezelfde manier staat ons oor in vuur en vlam door de passie voor geluid. De neus staat in vuur en vlam door de passie voor geur. De tong staat in brand door de passie voor smaak. Het hele lichaam brandt van hartstocht. En erger, de geest staat in vuur en vlam: door brandende ideeën, vurig bewustzijn, verzengende indrukken en smeulende sensaties. En nogmaals zeg ik je hartstocht voor, geboorte, ouderdom, dood, leed, geweeklaag, ellende, verdriet, en wanhoop zijn er de oorzaak van dat je opbrandt.
Wat er aan te doen is? O monnik, als je wijs bent ontwikkel dan een weerzin voor het oog, zijn vormen, het bewustzijn wat het oog veroorzaakt, zijn indrukken en gewaarwordingen, ongeacht of ze plezierig, onplezierig of van wat voor aard dan ook zijn. Als je wijs bent ontwikkel dan een aversie voor het oor en zijn geluiden, de neus en zijn geuren, de tong en zijn smaken, het lichaam en zijn gevoelens, de geest en alles wat daarin voorbij trekt.
Als je zo’n weerzin ontwikkelt, dan bevrijd je jezelf van hartstocht. Bevrijd jezelf van hartstocht en je zult vrij worden. Als je vrij bent dan zie je wat je gevangen hield en word je gewaar dat al je wedergeboortes uitgeblust en opgebrand zijn.
Dit is het bewijs dat je een heilig leven geleefd hebt, je roeping hebt vervult,en niet meer aan deze wereld onderworpen bent.
3. NIRODHA
Als je de angst voor je sterven en de doodsangst van anderen hebt overwonnen, heb je ook je levenswens bevrijd van doodsangst, dan is er geen sprake van lijden meer, het gevolg is geborgenheid.
4. ARYA-MAGGA (Het achtvoudige pad)
Het achtvoudige pad is de trainingsmethode die leidt naar Nirodha.
1. Juiste kijk: De realiteit van de vier edele waarheden inzien
2. Juist streven: Leven volgens dit inzicht
3. Juist spreken: Spreken naar dit inzicht
4. Juist handelen: Handelen naar dit inzicht
5. Juist beroep: Geen beroep uitoefenen dat in strijd is met dit inzicht.
6. Juiste inspanning: Je leven zo inrichten dat je dit inzicht verder kunt uitdiepen.
7. Juiste meditatie: Een meditatietechniek beoefenen die dit uitdiepen bewerkstelligt.
8. Juiste inzicht: Egoloos inzicht in de werkelijkheid